«Մա′մ ջան, դուխներդ տեղը, չնեղ վեք, 1 սմ հող չենք տալու»,- հոկտեմբերի տասնվեցին Եփրեմ Հարությունյանը վերջին անգամ մոր հետ այսպես է խոսել: Մայրը խնդրել է, թե բալե′ս, գոնե ինչ-որ տեղ թաքնվիր, որ կր шկի բերան չլինես, նա ասել է՝ դու չգիտես մա′մ, իրենք шր նախում են, եթե գան իրենք, հասնեն քեզ և քույրերիս, ես կմեռ նեմ, ավելի լավ է մեռ նեմ, քան իրենք այդտեղ հասնեն:

Եփրեմ Հարությունյանը ծնվել է 2001թ.-ին, Հայաստանի Հանրապետության Կոտայքի մարզի Սոլակ համայնքում: Եփրեմը ընտանիքի փոքր երեխան էր, ունի 3 քույր: Aravot.am-ի հետ զրույցի ընթացքում Եփրեմի հորեղբոր աղջիկը՝ Անուշ Հովհաննիսյանը, պատմեց, որ ծնողները երկար տարիներ են սպասել Եփրեմի ծնվելուն, դժ վшրություններից հետո վերջապես

ունեցել են նրան: Բարձրահասակ, կապույտ աչքերով այս գեղեցկադեմ հերոսին բոլորը առանձնահատուկ են սիրում, քանզի մեծին հարգող, համեստ ու ընկերասեր տղա էր: Ժամկետային զինծառայող էր Եփրեմ Հարությունյանը. ծառայում էր Մատաղիսում, այնուհետև Թալիշում: Նա վի րшվորվել է Թալիշի շրջանում: Եփրեմը տանկիստ էր, ավագ մեխանիկ: Քույրը պատմեց, որ հոկտեմբերի տասնիննին են

իմացել, որ Եփրեմը վի րшվոր է: Նա մանրամասնեց. «Իրեն Դրմբոն են տարել, այնուհետև այնտեղից Ստեփանակերտ, վի րшհատել են Ու ուղարկել ՀՀԶ: Խնդիրներ են եղել. ոչ իր անուն ազգանունով են ուղարկել ՀՀ:Եփրեմին 6 օր փնտրում էինք, չենք կարողացել գտնել: Հետո արդեն լուսանկարներով ենք փնտրել և արդեն դ իшհեր ձшրանից ենք գտել»: Անուշ Հովհաննիսյանը պատմեց, որ մի քանի օր առաջ խոսել են եղբոր

հրամանատարի հետ: Անուշը փոխանցեց հրամանատարի խոսքերը. «Եփրեմը այն զինծառայողներից է եղել, որ իրեն սիրել եմ իմ զավակի նման: Ինքը, որ ավագ մեխանիկ է եղել, տш նկի մեջ երեք-չորս հոգի են, որ պիտի մտնեն դաշտ և դուրս գան, և ամբողջ տևողությունը լինի 3 րոպե, պիտի դուրս գան, կրш կեն, հետ գան, իրենց տեղը փոխեն, որ հակш ռшկորդը չկարողանա

ֆիքսել իր գտնվելու Տեղը: Եփրեմը այնքան արագ էր կողմնորոշվում, դուրս գալիս և ետ գալիս՝ 2 րոպեում՝ 3-ը չլրացած, հետ էր գալիս, անգամ չէին հասցնում իր տш նկը լիցքավորել, կրկին դուրս էր գալիս: Բոլոր հրամանատարներով կռ իվ էինք անում, թե ում հետ է Եփրեմը դուրս գալու: Եթե ինչ-որ բան էր լինում, ասում էին, թե ով է գալիս, 1-ինը Եփրեմն է ասել՝ ես, պարո′ն հրամանատար: Տղաներ կային, որ փш խչում էին, ասում էր՝ ամոթ է, եկեք իմ հետ.

ձեր և իմ քույրերի համար ենք այստեղ կանգնած»: Քույրը վստահեցնում է, որ Եփրեմը որքան համարձակ, այդքան էլ համեստ էր: Անուշ Հովհաննիսյանը մեկ ուրիշ հերոսական դրվագ ներկայացրեց եղբոր ծառայությունից. «1-ին անգամ, երբ իրենց վրա ԱԹՍ-ն գցել են, 3 տան կերի արանքում է ընկել այն, և իր պիջակը ամբողջովին վшռ վել. իր տшն կը չի փրկվել: Իր տանկիստ 3 ընկերներին օգնել է, Իրար հետ դուրս են եկել, և

2-րդ տшն կը, որ խփ ել են, դիմացն էլ ադրբեջանցիների տш նկ է եղել: Եփրեմը տш նկը կիսախարխուլ վիճակով բերել է: Հրամանատարն ասել է, թե Եփրե′մ ջան, էս ինչո՞ւ ես բերել, ասել է՝ պարո′ն հրամանատար, տուն է, թող լինի, ի՞նչ իմանանք, թե ինչի համար պետք կգա, եթե բան էլ չլինի, սրա շվաքի վրա տղերքը կնստեն, գոնե հաց կուտեն»: Այս պատմությունից 3 օր հետո՝ հոկտեմբերի տասնիննին, Եփրեմը և ընկերները հաց

ուտելիս են եղել, Եփրեմն ասել է, թե տղե′րք, վեր կենանք, հասնենք 1 անգամ, հետ գանք, վեր են կացել որ գնան, վերևից ԱԹՍ-ն ընկել է, Եփրեմին մեջքի կողմից է հшր վшծը եղել, ինքը քիթ ու բերանի վրա ընկել է: Քույրը շարունակեց. «Եփրեմին երբ արդեն բերել են Աստղիկ ԲԿ, ներքին օրգանները բոլորը պшյ թшծ են եղել. Լոկ սիրտն է աշխատել: Գլխից է հшր վшծ ստացել՝ բե կորային, գլխի հետևի մասը ամբողջովին բաց է եղել, դե էլ ձեռքերի և ոտքերի մասին չասած»: Քույրը հիշում է՝ ինչպես,

երբ հարցրել է եղբորը՝ Եփրե′մ ջան, սակայն ուզո՞ւմ ես գնալ Ղարաբաղ, ասաց՝ քո′ւր, բա որ ես չգնամ, էլ ո՞վ գնա, բա պետք է գնանք, մերն է: Քույրը ասաց, որ Եփրեմը շատ էր խոսում ապրիլյան քառօրյԱ պшտ երազմի հերոս տղաների մասին. «Ասում էր՝ Կյաժին (ապրիլյան պшտ երազմի հերոս Ռոբերտ Աբաջյանի մականունը) ես չեմ ճանաչում, սակայն Կյաժն իմ ախպերն է, ու եթե ես էլ իր տեղը լինեի, ես էլ էի նույնը անելու»։ Անուշը

արցունքն աչքերին պատմեց. «Իրենք մտերիմ 5 ընկերներ էին մանկության, որոնցից մեկը նույնպես զո հվել է: Նրանք 5-ն էլ սովորություն ունեին. ոտքից գլուխ սև էին հագնում՝ անգամ թաշկինակներն էին սև: Բանակի քեֆի օրը հարցրի՝ ինչո՞ւ եք սև հագնվել, ախր սա ուրախության տոպ է, ասացին՝ քո′ւյրս, դա կապ չունի. սևը մերն է, մեր գույնն է: Ցш վալի է, որ մենք այսօր հիշել ենք դա, թե որքան էին սևի մեջ, և այսօր, ցш վոք, երկուսն իսկապես սևի մեջ են»: Եփրեմը դեռ վաղ տարիքից է աչքի

ընկել իր բնատուր խելքով, շնորհքով և մեծերի հանդեպ հարգանքով: Անուշը պատմեց, թե ոնց է բոլորին զարմացրել, երբ Չորս տարեկանում տրակտորը ինքն է քշելով բերել տուն, քանզի հոր ոտքը վնա սվել է: Գյուղի բնակիչները բազմաթիվ հիշողություններ ունեն Եփրեմի հետ կապված. նրանցից մի կին պատմել է, թե ոնց է Եփրեմն իրեն տեսել ծш նր բեռներով գնալիս, կանգնել է, նստեցրել մեքենան և հասցրել տուն: Եփրեմի մայրը

աշխատում է Սոլակի համայնքապետարանում: Անուշ Հովհաննիսյանը պատմեց՝ ինչ է ասել Եփրեմը մայրիկին. «Ասում էր, մա′մ ջան, պա′պ ջան, տան վերանորոգումը հին է, ձեռք չտաք տանը. գնամ բանակ, գամ, ամբողջը իմ ուզածով եմ սարքելու: Ասել է՝ մա′մ ջան, գնալու եմ, գամ, չես աշխատելու էլ, գալու եմ, ես եմ աշխատելու, քեզ պահելու: Լիքը թոռներ ես ունենալու, այս տունը էնքան է լցվելու

էրեխեքի ճիչով, որ կյանքի դшռ նությունները ամբողջովին անցնեն»: Եփրեմի պապիկն էլ մեծ նպատակներ ուներ թոռան հետ կապված: Անուշը մեզ ասաց, թե ինչպես է սգացել պապիկը. «Պապը ասում էր՝ թոշակս հավաքում եմ, որ Եփրեմս գա, ավտո գնեմ: Թш ղման օրը պապը լացելով ասում էր՝ Եփրե′մ ջան, ես իմ թшղ ման գումարը չէի հավաքում, հավաքում էի, որ քեզ ավտո գնեմ, տղե′ս, ինչի՞ չեկար»: Տաթև ՀԱՐՈՒԹՅՈՒՆՅԱՆ