Մեծանուն ՀԱՅՈՒՀԻ, ով թույլ չտվեց, որ ՀԱՅԵՐԸ դառնան մուրացական եւ իր գումարներով փրկեց իր ժողովրդին. ի՞նչ հերոսության նա գնաց հանուն ՄԵԶ

Նրան հոդվածներ էին պատվիրում նույնիսկ «Թայմսն» եւ «Ֆիգարոն»։ Դիանա Աբգար, մեխատառով հայ, ում մասին պետք է խոսել ու հիշել միշտ: Նա առաջին կին դիվանագետն էր պատմության մեջ, բայց իր մասնագիտության հետ նա մեծ հայ էր, ով մինչև վերջին կաթիլը նվիրված էր իր հայրենիքին ու ժողովրդին:

Հենց Դիանա Աբգարի գործունեության շնորհիվ էր, որ 1918 թ.-ին Ճապոնիան առաջիններից մեկը ճանաչեց Հայաստանի առաջին Հանրապետության անկախությունը։ 1920թ.-ի հուլիսին Համազասպ Օհանջանյանը Դիանա Աբգարին դիվանագիտական ներկայացուցիչ ու Հայաստանի գլխավոր հյուպատոս նշանակեց Հեռավոր Արևելքում, իսկ Ճապոնիայում` Հայաստանի արտակարգ ու լիազոր դեսպան։

1909 թ.-ը Կիլիկյան Ադանայում հայերի դեմ նոր բռնություն գործադրվեց։ Դիանան դրանց արձագանքեց հոդվածներով, ճապոնական ու արտասահմանյան մամուլում իր վեպերով։ Հրատարակչություններում լույս տեսան նրա գրքերը։ Նա այդ ժամանակ նամակագրություն է վարում նահանգապետ Վուդրո Վիլսոնի հետ։

Հայոց ցեղաս պանությունից հայերը, մոտ հինգ հարյուր մարդ, փախավ Վլադիվոստոկ, որն այն ժամանակ բռնազավ թել էր Ճապոնիան։ Իշխանությունները գո ղությունն ու մուրացկանությունը կանխելու համար քաղաք ժամանած հայերից պահանջում էին, թե նրանցից յուրաքանչյուրն առնվազն 1500 ճապոնական իեն ունենար։

Դիանա Աբգարի ընկերությունը հայ փախս տականների համար վերածվել էր դիվանագիտական առաքելության, իսկ տունը` ժամանակավոր կացարանի։ Նրա երաշխավորմամբ Ճապոնիայի իշխանությունն ու եվրոպական երկրների հյուպատոսները հայ փախ ստականներին անցագրեր տվեցին։ Տեղի ոստիկանությունում նրա մի խոսքն ավելի մեծ արժեք ուներ, քան որևէ պաշտոնական փաստաթուղթ։

Հեռավոր Արևելքում տիկին Աբգարը միակ մարդն էր, որ օգնում էր հայերին։ Հայերը ո՛չ լեզու գիտեին, ո՛չ տեղի սովորույթներին էին ծանոթ։ Հաճախ Ամերիկայի ու Անգլիայի իշխանությունները նրա երաշխավորությամբ հայերին գումար էին հատկացնում, որ այդ մարդիկ կարողանային Ամերիկա կամ Անգլիա հասնել։ Նրա խնդրանքով շոգենավային ընկերությունները հայերին մեծ զեղչերով տոմսեր էին տրամադրում։

Դիանա Աբգարի գերե զմանի, ինչպես և հարևանությամբ գտնվող ամուսնու գերեզ մանի կողքին սպիտակ քարից խաչ է դրված։ Նրանց շի րիմները գտնվում են Իոկոգամայի «Գայձին Բոտի» գերեզ մանատանը:

Leave a Reply

Your email address will not be published. Required fields are marked *