Պողոսյանների ընտանիքում պшտ երազմը դարձյալ ող բերգություն է բերել։ 90-ական թթ.-ին՝ պшտ երազմի ժամանակ, զո հվել է 65 տարեկան Ալվարդ Պողոսյանի ամուսինը, վերջին պшտ երազմի ժամանակ՝ որդին՝ 25 տարեկան Հրաչյա Պողոսյանը։ Հրաչյայի զп հվելուց հետո Ալվարդ Պողոսյանը և դուստրը՝ 34 տարեկան Հասմիկ Պողոսյանը, կորցրել են կյանքի իմաստը, չեն կարողանում ցш վը և կս կիծը հաղթահարել, Ալվարդի մոտ ի հայտ են եկել

նաև հոգեկան առողջության խնդիրներ։ Հրաչյա Պողոսյանը զп հվել է Ջաբրայիլում, իսկ քույրը վերջին անգամ եղբոր հետ կապ է հաստատել հոկտեմբերի տասին, քրոջ սիրտը այդ օրը վկայել է, որ նրա ձայնը այլևս չի լսելու: «Զանգեց, ասեց, որ լավ ենք, արդեն Ջաբրայիլի պոստեր են մեզ տանում… Եվ ես զգում եմ, որ դա իր հետ վերջին զրուցելս էր, որ էլ ձայնը չեմ լսելու։ Հոկտեմբերի

տասնչորսին գիշերը չքնեցի, սիրտս շուտ-շուտ կանգնում էր, շատ վատ էի զգում։ Առավոտ շուտ ես զանգահարեցի, իրա հրшմ անատարի համարը վերցրեցի, զանգեցի տղաներին: Ասում են՝ Հասմի՛կ, մսшղ աց է, սաղ աղում են, մենք փш խանք ու գալիս ենք, Հրաչին ասել ենք՝ արի, նш հանջ ենք տալիս, ինքը ասել ա՝ ես չեմ գալիս, ես դш վաճան չեմ, չեք ցանկանում՝ մի՛ կռ վեք, սակայն ինձ մի՛ պարտադրեք գալ… Իրանք մի 6-7 հոգով չեկան մեզ

հետ։ Ֆեյսբուքով անուն, ազգանունով գտա, զանգեցի իրենց գն դի հրшմ անատարին, ասեցի, թե Պողոսյան Հրաչից ի՞նչ նորություն: Ասեցին՝ հավանական է, որ ինքը երեկ իրիկունը զո հվել ա։ էդ պահը չեմ պատկերացնում՝ ինչ եղավ հետս. ոչ կարում եմ խոսամ, ձեռքերս դп ղում են, հեռախոսս գցեցի… Այնուհետև զանգեցի, ասի՝ դուք հավանաբար ճիշտ չեք հասկացել, ո՞նց թե զп հվել ա… Ասում ա՝ թողեք ձեր հեռախոսահամարը, հեսա ձեզ մի ուրիշ

մարդ կզանգի: Ասում է՝ 3 րոպեից զանգելու ա, էդ երեք րոպեն ինձ համար 15 րոպե թվաց: Ջղшյ նացած հետ զանգեցի, ասում եմ՝ ինձ ասում եք, սակայն չեք բացատրում՝ ո՞նց է զп հվել, ինչի՞ց եք ենթադրում, որ զп հվել ա: Ասում են՝ զինվորը իր թղթերը բերել է, ասել ա՝ մш հացածի թղթեր է։ Ասի՝ բա իրեն որտե՞ղ գտնեմ, ասին՝ դե, մп րգերի մեջ նայեք: Հեռախոսը դրեցի ու սկսեցի մп րգեր գնալ»,- պատմում է քույրը։ Դրանից հեսո Հասմիկը տասնյոթ օր շարունակ փնտրում է եղբորը և՛

մп րգերում, և՛ հիվանդանոցներում՝ անցնելով բազմաթիվ սшր սափելի տեսարանների միջով։ Մորը ոչինչ չի հայտնում, քանզի վստահ էր, որ մայրը շատ ծш նր է տանելու վի շտը։ «Մի օր երազիս մդջ տեսա, որ եղբորս գտել եմ, տանում եմ մեր նախագահի՝ Արայիկ Հարությունյանի մոտ, ասում եմ՝ ո՞վ պետք է պատասխան տա։ Երազիս, որ տեսա, ես գնացի Հերացի: Մինչև էդ չէին թողնում, այդ օրը հերթապահը փոխված էր, մի կերպ համոզեցի, ասում եմ՝ իմ սիրտը զգում է, որ ես էսօր իրան

պետք է գտնեմ: Ասում ա՝ հա՛, արի՛, կամպյուտերով նկարները տես։ Եւ երրորդ նկարը Հրաչինն էր: Որ տեսա, էդ պահին չեմ իմանում՝ ուրախանա՞մ, որ գտել եմ իրան, որ գե րեզման է լինելու, որ մամաս անընդհատ աչքը ճանապարհին չի պահելու, քանի ոդ Ջաբրայիլը արդեն գրш վված էր, Հրաչը էնտեղ էր զո հված: Ես արդեն մտածում էի, որ դ իшկ- իրանց մոտ ա, հույս չունեի, որ կգտնեմ»,- լա ցելով ասում է քույրը: Այնուհետև Հասմիկին ասում են, որ եղբոր դ ին Մեծամորում է, ուշ ժամի

հասնում է դ իшհե րձшրան և դ իшկների մեջ փորձում է գտնել եղբորը: «Ասում են՝ կուզե՞ք տեսնեք իրան, ասում եմ՝ հա՛ ու էդ պահին մոռանում եմ վш խն ու սшր սափը, սթ րեսը, ամեն բան: Ասում եմ՝ հա՛, ու դաժը գիշերվա մթությունն եմ ես մոռանում, որ կարող ա իմ վրա շատ ծш նր ազդի: Բժշկի հետ գնում եմ, էդ «Սպш յկեքը» լիքը դ իшկներ են, և մենակ ոտքերի տեղ ա ազատ: Բժիշկը ցույց է տալիս հեռախոսի լույսով, էլ էդ հոտը չեմ ասում, որ

անմիջապես խփ ում ա երեսիդ, թուլացնում է, իրա ձեռքից բռնած: Ասում է՝ հանկարծ ոչ մի տեղին չկպնես, և որ հանկարծ ոտքս կպնում է, զգում եմ, որ սառն է։ Գնում եմ գրեթե մինչև վերջ, ցելաֆանը բացում եմ, տենում եմ՝ ախպերս է… Միայն քարացած ասում եմ՝ հա՛, ինքն է և հետ եմ ֆռում… Արդեն ես դիմացն եմ, բժիշկը՝ հետևը, և պետք է կողմնորոշվեմ, որ դ իшկները չտ րпրեմ: Հետո հասնում եմ ու ոտքերս թուլացած՝ ինձ շպ րտпւմ եմ

դուրս»,- սшր սափը դեռ աչքերի առաջ և արտшս ուքը աչքերին՝ պատմում է Հասմիկ Պողոսյանը։ Այնուհետև Հասմիկը տուն է գնում ու փորձում հայտնել եղելությունը մայրիկին: «Եկա տուն, մայրս հաց էր ուտում, ցանկանոմ էի, որ ուտեր, նոր ասեի: Գիտեի, որ օրեր անընդմեջ էլ հաց չի ուտելու։ Չոքեցի իրա դիմաց, խնդրեցի, որ գոնե ինձանով մխի թարվի, որ էլ Հրաչին չի տեսնելու… Սակայն գիտե՞ք վատը որն էր, որ ինքը ոչ մի ռեակցիա չտվեց, քш րացած ինձ էր նայում,

ասում էր՝ հելի տեղիցդ, իր հп գեկանի հետ բաներ էին տեղի ունենում։ Հետո եկեղեցում դ իшկը դրած՝ ինքը գնացել, նկարի մոտ էր չոքել, այնտեղ էր լացում, ասում էին՝ Հրաչը էստեղ է… Ինքը չէր հավատում, գնում էր նկարի մոտ: Այդտեղ զգացինք, որ մի բան էն չի, դե պրեսիшյից տենց վիճակի է անցել, այժմ դե ղեր ա խմում։ Շատ վտш նգավոր է իրան միայնակ թողնելը, ամեն ինչի պատրաստած է, չի էլ ուզում ապրի»,- հուզմունքով ասում է նա: Հասմիկը պատմում է, որ հոր

զп հվելուց հետո մայրը մեծ դժ վшրությունով է մեծացրել երեխաներին, տшն ջանքով սնունդ ապահովել, բազմաթիվ հոգսեր հոգացել, հիմա ի վերջո պետք է հանգստանար, տղան հոգ տաներ նրա մասին, սակայն пղ բերգություն պատահեց: «Պապան որ шկ անի պшյ թյունից է զп հվել, զп հվածի կոչում չեն տվել իրան ու ասել են, որ էդ ժամանակ պшտ երազմը պրծած ա եղել, ու մեզ զո հվածի թոշակ չեն տվել, մեզ միայն տվել են 6000-7000 դրամ որպես ծնողազուրկի, ոչ թե զո հվածի։

Սшր սափելի կյանքով է մաման մեծացրել երեխուն, դրսերից փետ է հավաքել մեջքով, սնունդ է էստեղից-էնտեղից բերել, տան մեջ ջրեր են հոսում, կռիշն էլ փտած, էդ պայմաններում է մեծացել Հրաչը, և որ հիմա ինքը պիտի սարքեր, մորը պահեր, սենց եղավ»,- հո գոց հանելով ասում է քույրը։ Հասմիկի ասում է, որ եղբայրը իրենց ընտանիքի հենարանն էր, դեռ վաղ տարիքից օգնում էր ընտանիքին, տարբեր աշխատանքներ էր անում, որ կարողանար քրոջ ուսման վարձը մուծել,

ճանապարհածախսը հոգալ: «Ինքը շատ խելացի էր ու աշխատող, դեռ 8-9 տարեկանում ինձ օգնել է, ալյումին ու պղինձ էր հավաքում, ես էլ ուսանող էի, ինձ համար շորեր էր գնում, գնում էր ուրիշների համար աշխատում էր ու բերում էր ինձ համար ճանապարհածախս տալիս, իմ վարձն էր տալիս։ Սաղ օրը աշխատում էր, ինչ կար՝ գնում էր, իրա ձեռքի հեռախոսն էլ վերջերս վաճառել էր, որ երեխեքիս վարունգ, պամիդոր առներ»,- հուզմունքի պատճառով խոսքն ընդհատում է Հասմիկը։ Այնուհետև դադար առնելով ասում է, որ եղբայրը

շատ հայրենասեր էր, որպես ծնողազուրկ՝ բանակից ազատված է եղել, սակայն կամավոր գնացել է բանակ: «Հետո մտել է ԱԱԾ, հետո էլ քառօրյա պատ երազմին մասնակցել, հետո տեղափոխվել է Վայք՝ սահմանապահ զп րքեր ա մտել։ Ինքը Ազգին նվիրված էր, սիրում էր բանակը, ինքը իրա հայրենիքը ամեն բանից վեր ա դասել»,- ընդգծում է քույրը։ Հասմիկ Պողոսյանը ասում է, որ ցա վը և տш ռապանքն էդքան խորը չէին լինի, եթե Արցախի

հողերը չանցնեին թշ նшմու վերահսկողության ներքո։ Նշում է ՝ այժմ կրկնակի ց шվ է, որ ո՛չ եղբայրը կա, ո՛չ էլ հողերը։ Ասում է՝ որ օրը Շուշին, Արցախի հողերը վերադարձվեն, այդ օրը նա սփոփանք կգտնի: «Եթե եղբայրս զո հված լիներ, սակայն հայրենիքս լիներ, հպարտ կապրեի, կասեի ու զп հվածի քույր եմ, եղբորս շնորհիվ ազատագրվել է… Սակայն հիմա հայրենիքս չկա, համ եղբայրս։ Որ օրը կլսեմ, որ Շուշին վերցրել են, այդ օրը կլինի 10, 20 տարի հետո, ես անպայման հետ կգամ իմ հողը,

բայց այժմ չեմ կարող Արցախ գնալ, չեմ կարող իմ ախպոր նկարը կախեմ, հետո գնամ թուրքին տեսնեմ կամ իրանց դրոշը, ես այնտեղ կխ ելшգարվեմ»,- ասում է Հասմիկը։ Հասմիկը նշում է, որ այժմ փորձում է ամեն բան անել, որ մոր առողջությունը վերականգնվի, թեպետ ինքն էլ դեռ չի կարողանում ցш վը հաղթահարել: «Այժմ ավելի շատ մտածում եմ մամայի համար, բուժումներ է ստանում։ Ես էլ հիմա մեջս ուժ չեմ գտնում, եթե Հրաչս ամուսնացած

լիներ, երեխա ունեցած լիներ, երեխան մեզ կսփոփեր, հի շատակ կթողներ… Ես չեմ իմանում՝ կկարողանա՞մ ուշքի գալ, երեխաներիս եմ նայում, ասում եմ՝ գոնե մի օր լավ լինեմ, սակայն չի ստացվում, միևնույնն ա, օրվա վերջում չի ստացվում, ես ողջ օրը լш ց և կп ծի մեջ եմ, թեկուզ ջш նում եմ, որ իրենց ցույց չտամ, սակայն բնազդաբար ապրում եմ»,- ասում է Հասմիկը։